عناوين "خرافات" و "موهومات" از منظر جامعه‌شناسي از جمله مقوله‌هاي "فرهنگ معنوي" است، كه با قوت و ضعفهايي در تمامي جوامع وجود دارد؛ و بر اساس ميراث "شعور اجتماعي" و "درك علمي" بازمانده از قديم، در هر منطقه و جامعه‌اي داراي تفاوتها و اشكال مختلفي است.

 

معناي لغوي "خرافه" كه مفرد "خرافات" مي‌باشد، به معني زوال عقل ناشي از پيري، و نيز به معناي افسانه و داستان بي اساس، و اعمال و عقايد "خلاف عقل" است[1] و در اصطلاح، به اخبار، اعمال و عقيده‌هاي بي پايه و اساس و باطل "خرافات" گفته مي‌شود.

 

معناي لغوي "اوهام" كه جمع "وهم" مي‌باشد آن حالت ذهني‌اي است كه با آن، معاني جزيي ادراك مي‌شود؛ ولي معناي اصطلاحي آن، واقعي پنداشتن چيزهايي است كه از نظر "علمي" و "منطقي" نادرست و غير واقعي هستند.[2]

اما بعضا مواردي را در آموزه‌هاي اسلامي مشاهده مي‌كنيم كه با بنيان منطق و تعقل در تضاد است و اين موارد دست‌آويزي شده است براي كساني كه سعي دارند تمامي مباني اسلام را مردود و خشونت‌بار معرفي كنند. از جمله‌ي اين موارد "جزاي ارتداد" است كه مسئله‌اي پرمناقشه بوده؛ و در ميان منتقدين هميشه اين سوال را ايجاد كرده كه اگر ديني بر اساس تعقل و منطق بنا گذاشته شده، آيا معقول و منطقي است، براي كساني كه به هر دليلي به عقايد و آموزه‌هاي آن دين پشت مي‌كنند، مجازات مرگ مقرر نمايد؟